Super II ad Thessalonicenses Wykład Drugiego Listu do Tesaloniczan Prooemium Prolog Genesis 49:1 ^49:1 Vocavit autem Jacob filios suos, et ait eis: congregamini, ut annuntiem quae ventura sunt vobis in diebus novissimis. Zgromadźcie się, abym ogłosił to, co wam się wydarzy w dniach ostatecznych (Rdz 49,1) 1. Haec verba competunt huic epistolae. Duo enim tanguntur quae ei conveniunt, scilicet fructus, et eius materia. 1. Te słowa odpowiadają treści tego listu. Dotykają bowiem dwóch rzeczy, które są zgodne z jego treścią, mianowicie owocu, który ma przynieść, i samej treści. Unde dicitur ut annuntiem, et cetera. Agitur enim in ea de his, quae ventura sunt in diebus novissimis, quae sunt tria, scilicet pericula Ecclesiae, tempore Antichristi. II Tim. c. III, 1: in novissimis diebus instabunt tempora periculosa, et cetera. Item malorum supplicia. Ps. LXXII, 17: donec intrem sanctuarium Dei, et cetera. Verumtamen propter dolos posuisti eis, deiecisti eos dum allevarentur. Item praemia bonorum. Prov. ult.: fortitudo et decor indumentum eius. Et de his agitur in hac epistola. Stąd mówi: abym ogłosił. Omawia się w nim bowiem to, co zdarzy się w dniach ostatecznych, a są to trzy rzeczy. Po pierwsze, niebezpieczeństwa dla Kościoła w czasach Antychrysta. 2 Tm 3,1: w ostatnich dniach nastaną czasy niebezpieczne, itd. Po drugie, kary dla złych ludzi. Ps 73(72),17: aż nie wejdę do sanktuarium Bożego, itd.; Ps 73(72),18: istotnie, na śliskiej drodze ich stawiasz i spychasz ich ku zagładzie. Po trzecie, nagrody dla dobrych. Prz 31,25: jej ubiorem męstwo i godność. I właśnie o tych rzeczach jest mowa w tym liście. 2. Utilitas ostenditur, quia congregamini. Sic acquiritur ex hac epistola congregatio, scilicet concordantium in veritate, quia discordabant de iudicio futuro, propter hoc quod dicit in prima epistola: deinde nos qui vivimus, et cetera. Ps. CXLVI, 2: dispersiones Israelis congregabit. 2. Ukazuje jego pożytek w słowach: zgromadźcie się. Dzięki temu listowi dokonuje się zgromadzenie, mianowicie zgromadzenie ludzi zgodnych w prawdzie, ponieważ byli oni niezgodni co do przyszłego sądu z powodu, o którym mowa w 1 Tes 4,17: potem my, którzy żyjemy, itd.; Ps 147(146–147),2: zgromadzi rozproszonych Izraela. Item voluntatum, quia cum considerant quod quaecumque temporalia sunt, in novissimo mundi peribunt, datur intelligi quod eos congregant ad unum quaerendum, scilicet caeleste praemium. Eccli. XXX, 24: congrega cor tuum in sanctitate eius. Również zgromadzenie ludzi zgodnych w woli, ponieważ skoro uznają, że wszystkie dobra doczesne ulegną zagładzie w ostatecznym dniu świata, można przez to rozumieć, że gromadzą się oni w poszukiwaniu jednej rzeczy, mianowicie nagrody niebiańskiej. Syr 30,24 (Vlg): zgromadź twe serce w jego świętości. Item cogitationum ad unam stabilem veritatem. Is. ult.: ego autem opera eorum et cogitationes eorum venio ut congregem, et cetera. Wreszcie zgromadzenie ludzi zgodnych w myśli, skierowanej ku jednej, niezmiennej prawdzie. Iz 66,18: Ja, który znam jego dzieła i myśli, przyjdę, aby zgromadzić, itd. 3. Sic ergo patet fructus et materia, quia in prima munivit eos contra persecutiones praeteritas, hic munit eos contra futuras. 3. Widać więc wyraźnie owoc i treść, ponieważ w pierwszym liście umacniał ich wobec przeszłych prześladowań, a tutaj czyni to wobec przyszłych. Caput 1 Rozdział pierwszy Spes Judicio Finalis Lectio 1 Wykład 1 (2 Tes 1,1–5) Gratias propter Thessalonicenses ^1:1 Paulus, et Sylvanus, et Timotheus, ecclesiae Thessalonicensium in Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo. [n. 4] ^1:2 Gratia vobis, et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo. [n. 7] ^1:3 Gratias agere debemus semper Deo pro vobis, fratres, ita ut dignum est, quoniam supercrescit fides vestra, et abundat caritas uniuscujusque vestrum in invicem: [n. 8] ^1:4 ita ut et nos ipsi in vobis gloriemur in ecclesiis Dei, pro patientia vestra, et fide, et in omnibus persecutionibus vestris, et tribulationibus, quas sustinetis [n. 10] ^1:5 in exemplum justi judicii Dei, ut digni habeamini in regno Dei, pro quo et patimini. 4. Dividitur haec epistola in salutationem, et epistolarem narrationem, ibi gratias agere debemus, et cetera. 4. List ten dzieli się na pozdrowienie i narrację epistolarną: powinniśmy składać dzięki (2 Tes 1,3; nr 8). Item primo ponuntur personae salutantes; Po pierwsze, przedstawia osoby pozdrawiające; secundo personae salutatae; po drugie, osoby pozdrawiane (nr 6); tertio bona optata. po trzecie, dobra, których im życzy (nr 7). 5. Sunt autem eaedem personae, quae et in prima. Tres autem personae salutantes ponuntur, ut auctoritas epistolae robustior appareat. Eccle. IV, 12: funiculus triplex difficile rumpitur. 5. Są to więc te same osoby pozdrawiające, co w liście pierwszym. Przedstawia bowiem trzy osoby pozdrawiające, aby uwidocznić większy autorytet listu. Koh 4,12: potrójny powróz niełatwo się zerwie. 6. Ecclesiae Thessalonicensium et cetera. Ecclesia congregationem dicit: quae debet esse in Deo, alias est mala. De bona dicitur Ps. XLIX, 5: congregate illi sanctos eius, et cetera. In Christo, id est, in eius fide. Rom. V, 2: per quem accessum habemus per fidem in gratiam istam. 6. Do Kościoła Tesaloniczan. Kościół nazywa zgromadzeniem, które powinno dokonać się w Bogu, gdyż w przeciwnym razie jest złe. O dobrym zgromadzeniu mówi się w Ps 50(49),5: zgromadźcie dla Niego Jego świętych, itd. W Chrystusie, to znaczy w Chrystusowej wierze. Rz 5,2: przez Niego mamy dostęp przez wiarę do tej łaski. 7. Deinde optat eis bona, et primo pacem. Ipsa est enim principium omnium spiritualium donorum. I Cor. XV, 10: gratia Dei sum id quod sum. Item, pacem quae est finis hominum. Ps. CXLVII, 14: qui posuit fines tuos pacem, et cetera. Et hoc a Deo, et cetera. Iac. I, 17: omne datum optimum, et omne donum perfectum, desursum est, descendens a patre luminum, et cetera. Et Domino Iesu, et cetera. II Petr. I, 4: per quem maxima et pretiosa nobis donavit. 7. Następnie życzy im dóbr – i po pierwsze, życzy im pokoju. Stanowi on bowiem zasadę wszystkich darów duchowych. 1 Kor 15,10: z łaski Bożej jestem tym, kim jestem. Dalej, tego pokoju, który jest celem człowieka. Ps 147(146–147),14: On, który zapewnił pokój twoim granicom, itd. A to od Boga. Jk 1,17: hojne udzielenie i wszelki dar doskonały są z wysoka, zstępując od Ojca świateł, itd. I Pana Jezusa. 2 P 1,4: przez którego nam udzielił największych i cennych obietnic. 8. Gratias agere debemus, et cetera. Haec est epistolaris narratio. Et 8. Powinniśmy składać dzięki. Tu zaczyna się narracja epistolarna. primo instruit eos de futuris in novissimis diebus; Po pierwsze, poucza ich o wydarzeniach przyszłych w dniach ostatecznych; secundo admonet eos familiariter de quibusdam, in tertio capite, ibi de caetero, fratres, et cetera. po drugie, napomina ich serdecznie w różnych sprawach: co do innych rzeczy, bracia (2 Tes 3,1; nr 63). Item primo monet, sicut dictum est, quantum ad praemia bonorum, et poenas malorum; I po pierwsze, jak zostało powiedziane, napomina ich co do nagrody dla dobrych i kar dla złych; secundo quantum ad pericula tempore Antichristi, cap. II, ibi rogamus autem vos, et cetera. po drugie, co do niebezpieczeństw czasu Antychrysta: prosimy więc was (2 Tes 2,1; nr 27). Item primo agit gratias de praeparatione ad futurum iudicium; I po pierwsze, składa dzięki za przygotowanie na przyszły sąd; secundo describit ipsum iudicium, ibi si tamen iustum. po drugie, opisuje sam sąd: jeśli jednak jest sprawiedliwe (2 Tes 1,6; nr 12). Item primo gratias agit de profectu; Po pierwsze, składa dzięki za postęp; secundo ostendit fructum profectus; po drugie, wskazuje na owoc tego postępu (nr 10); tertio signum. po trzecie, na jego oznakę (nr 11).